Groningen

Het bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen heeft onlangs besloten dat het koffiebedrijf Starbucks een vestiging in de universiteits-bibliotheek mag openen. Uit onderzoek en acties van onze jongerenorganisatie ROOD blijkt dat studenten hier helemaal niet op zitten te wachten.

Ook studentenpartijen in de universiteitsraad geven aan niet gelukkig te zijn met dit besluit, en met de manier waarop dit besluit is genomen. Terecht, een dergelijke multinational met een op zijn minst twijfelachtige reputatie hoort niet thuis op een universiteit.

De koffiemultinational oogst wereldwijd al enige tijd veel verontwaardiging door haar geraffineerde methodes om zo min mogelijk belasting te betalen. In Engeland leidde deze belastingontduiking tot een grote boycot door koffiedrinkers. Ook in Nederland maakt Starbucks afspraken met de belastingdienst om minder belasting te hoeven betalen. De Europese Unie verdenkt Nederland hierom zelfs van staatssteun aan de multinational.

Door kosten voor koffie, bekertjes en logistiek als ‘niet relevant’ aan te merken betaalt Starbucks in Nederland zo’n 90% te weinig belasting. Daarmee loopt de staat ongeveer 11 miljoen euro per jaar mis, van slechts 1 bedrijf.

Het is op zijn minst wrang te noemen dat een dergelijk bedrijf, dat miljoenen van de Nederlandse staat achterhoudt, vrij toegang krijgt tot een publieke instelling als een universiteit. Vooral wanneer je bedenkt dat de studenten die daar rondlopen van diezelfde staat geen studiefinanciering meer krijgen omdat er anders geen geld zou zijn om in onderwijs te investeren.

Daardoor is niet alleen de Starbucks koffie, maar het hele hoger onderwijs voor grote groepen jongeren onbetaalbaar geworden. De universiteit geeft met de toelating van Starbucks stilzwijgend goedkeuring aan de praktijken van het bedrijf, en kiest hiermee kant.

In mijn tijd bij onze jongerenorganisatie kwam ik vaak op de universiteit, we stonden daar met flyers of voerden er actie. Vaker wel dan niet werden we dan het gebouw uit of het terrein af gebonjourd. De reden die altijd werd gegeven: de universiteit wil neutraal zijn en politieke partijen horen hier niet thuis. Op zich al merkwaardig voor een instituut dat Bildung -intellectuele ontwikkeling, een kritische houding, maatschappelijk bewustzijn en politiek burgerschap- zou moeten borgen. Nog merkwaardiger dat het wel het multinationale bedrijfsleven verwelkomt.

Starbucks kenmerkt zich niet alleen als belastingontduikende multinational, in al haar facetten is het bedrijf een uithangbord voor een economische ideologie. Of het nou is vanwege de tactiek van het opkopen van lokale koffietentjes totdat het enkel nog met zichzelf concurreert, en hiermee diversiteit aantast. Of hoe het miljoenen dollars inzet voor een lobby om niet te hoeven vermelden dat het genetisch gemanipuleerde gewassen gebruikt, waarmee het natuur- en gezondheidsrisico’s neemt.

De keuze maken om Starbucks toe te laten op de universiteit staat gelijk aan de keuze voor een economische ideologie. Deze keuze dient niet gemaakt te worden door een universiteitsbestuur. Ideologieën dienen door kritisch opgeleide, maatschappelijk geëngageerde studenten en alumni bediscussieerd te worden, op de universiteit en in het openbaar.

Dit is het moment voor studenten en studentenorganisaties om deze ideologische keuze van de universiteit ter discussie te stellen en hun zeggenschap over hun universiteit terug te nemen. Mijn steun hebben ze daarbij.