Groningen

Afgelopen zaterdag vond een conferentie en debat plaats getiteld “Een toekomst zonder de NAM?”. Wetenschappers, journalisten, activisten en inwoners spraken over de problemen en oplossingen, een conferentie vol boosheid over de hoge gaswinning en de organisatie van de gaswinning waarbij de NAM (Shell en ExxonMobil) veel macht hebben en de overheid wegkijkt waardoor Groningen onveilig is en de problemen niet worden aangepakt, maar naast woede was het ook een conferentie vol inspiratie.

Alle sprekers kwamen met oplossingen: ideeën om te zorgen dat de gaswinning anders wordt georganiseerd. Boosheid en inspiratie leidde ook tot nieuwe energie, energie om als Groningen het heft in eigen had te nemen, om het momentum van de aanstaande verkiezingen te gebruiken om verandering te eisen.

Een ramp in slow motion

Groningen wordt getroffen door een ramp in slow motion volgens Derwin Schorren, interim-voorzitter van de Groninger Bodembeweging. Groningers zijn veel kwijtgeraakt. We zijn tijd kwijt. We zijn geld kwijt. We zijn energie kwijt. We zijn vertrouwen kwijt. Nederland heeft nog steeds een kolonie. De gaskolonie, zegt kees Willemen van actiegroep ZOO!! uit Onderdendam. De staat gedraagt zich volgens hem uitbuitend, wegkijkend en paternalistisch. Vele sprekers wijzen erop: niet alleen gebouwen en huizen zijn beschadigd maar ook de mensen zelf.

Hoogleraar Tom Postmes: De schade als gevolg van de gaswinning heeft enorme gevolgen voor de gezondheid. Mensen met meervoudige schade voelen zich vaak niet meer veilig in hun eigen huis. Niet alleen de hoogte van de gaswinning, maar juist ook de besluitvorming daarover. Het collectief belang wordt weggestreept, aldus Postmes. Dat zou behartigd moeten worden vanuit Den Haag, maar daar is weinig van te merken. Veel sprekers pleitten dan ook voor minder gaswinning én een ander gasgebouw.

De oplossingen tot nu toe zijn pleisters

Dat stelde Susan Top van het Gasberaad. Een doorbraak is volgens haar essentieel. De NAM, Shell en Exxon, zijn een machtige vijand en de overheid doet te weinig. De basis van het gasgebouw wordt nog steeds gevormd door Shell en ExxonMobil zegt Derwin Schorren. De NAM dicteert nog steeds wat wel en niet als gevolg van de gaswinning wordt gezien. Mensen hebben het gevoel geen controle te hebben.

We moeten de controle terugpakken van de elite. Stelt Kahra Larty-Wayland. Zij strijdt in London voor het democratiseren van de energievoorziening. Haar analyse lijkt echter ook sterk op te gaan voor Groningen. Het kabinet doet net alsof de gaswinning fors is verlaagd volgens Follow the Money-journalist Bart Crezee, maar dat is relatief. In 2000 werd er maar 21 miljard kuub gewonnen. Uit een WOB-verzoek van Milieudefensie bij het ministerie van Economische Zaken blijkt dat ook nu 19 miljard kuub per jaar genoeg is in een milde winter.

Een Groningse remedie

Derwin Schorren: De Hollandse ziekte heeft remedie nodig, een Groninger remedie. We hebben werkelijke onafhankelijkheid nodig. Die onafhankelijkheid kan er volgens professor Herman Bröring komen door de NAM niet meer te laten gaan over de schadevaststelling en afhandeling. Er moet volgens hem een fonds komen voor schadeherstel. Zowel de NAM als de staat zijn aansprakelijk. De staat heeft immers geprofiteerd van de gaswinning en is volgens het profijtbeginsel dus ook aansprakelijk. Naast dat vele sprekers pleiten voor onafhankelijkheid van de NAM werd er ook veel gepleit voor de verlaging van de gaswinning. Peter Kodde van Milieudefensie: de gaswinning moet omlaag, naar 12 miljard kuub per jaar in 2020 en naar 0 in 2030.

Winnen van gasgiganten

Het is niet Kamp, maar de Groningers zelf die hebben gezorgd dat de gaswinning werd gehalveerd, aldus Kodde. Activisme werkt. Kijk maar naar de geschiedenis van Groningen. Ook Vatan Hüzeir van Changerism zegt dat verzet helpt. De NAM wil graag met jullie individueel het gevecht aan. Wij moeten zorgen dat Groningen een collectief front wordt.

Internationale sprekers kwamen met inspirerende voorbeelden uit het buitenland om de strijd tegen de machtige gasmultinationals te winnen. Zo haalde Cecile Blanchet van het Commons Network mooie voorbeelden aan uit Duitsland hoe het omwoners lukt om de controle over de energievoorziening terug te krijgen. In Hamburg werd bijvoorbeeld een referendum georganiseerd en gewonnen om de energievoorziening te democratiseren.

Een ander inspirerend voorbeeld was Uruguay. Daniel Chavez van het Transnational Institute verhaalde hoe daar een energierevolutie plaatsvond. Daar is nu 95% van de energie duurzaam. Wat in Uruguay kan, kan zeker in een veel rijker land als Nederland ook volgens Chavez. Ook is het belangrijk de mythes rondom gaswinning door te prikken volgens Frida Kieninger van Food & Water Watch. Zo wordt vaak beweerd dat gas de schoonste van de fossiele brandstoffen is. Dat klopt alleen als de methaanuitstoot beperkt blijft, maar dat gebeurt niet, waardoor gas niet schoner is dan kolen. Gas is dus geen overgangsbrandstof.

Actiecoalitie

Zowel de conferentie als het politieke debat dat ‘s avonds werd georganiseerd kende één conclusie: verandering is nodig en mogelijk, maar we moeten het gezamenlijk afdwingen. Groningers moeten zelf het heft in eigen handen nemen.

Susan Top: We moeten groot denken. Ik pleit voor een actiecoalitie, een plek voor onomwonden boosheid, een coalitie van inwoners, organisaties en politiek, een plek om energie om te zetten in daden. We hebben een toekomst zonder de NAM nodig, maar ook een toekomst met een andere overheid.

Cecile Blanchet: Je hebt een sterke beweging nodig om politieke verandering af te dwingen. Kahra Larty-Wayland: Gebruik je woede. Strijd tegen een systeem dat ons allemaal in de steek laat. Herman Bröring: Groningen hoeft niet zielig zijn handje op te houden. Dit is geen ereschuld. Dit is een recht. De staat is het juridisch verplicht.

Er kwamen concrete acties en actiesuggesties aan de orde. Freek de Jonge organiseert een actietour door Groningen. Op 7 februari wordt er weer een fakkeltocht georganiseerd. Onderdendam heeft als dorp besloten op te komen voor het dorp. Vatan Hüzeir kwam met suggesties: Zorg bijvoorbeeld dat er overal stickers komen met de tekst “Get the Shell out of here” of laat burgemeesters de noodtoestand afkondigen op basis van art 175 van de gemeentewet (de vrees voor wantoestanden).

Conferentie en debat werden georganiseerd door een zeer breed platform aan organisaties en partijen. Juist die gezamenlijkheid is belangrijk. De gaswinning moet omlaag. De NAM moet uit het systeem. De conferentie zat vol woede, inspiratie en ideeën die we de komende tijd verder moeten uitwerken. De conferentie was een begin. Het is nu de tijd om met een gezamenlijk plan te komen. Een begin van een nieuw offensief voor een toekomst zonder de NAM, een toekomst voor Groningen.

De conferentie en debatavond kwamen tot stand met medewerking van Milieudefensie, de Groninger Bodem Beweging, het Kenniscentrum Aardbevingen en Duurzame Ontwikkeling, het Transnational Institute, de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, de SP, ChristenUnie, GroenLinks en de Partij voor de Dieren.