Groningen

De aanpak van de zuidelijke ringweg is de afgelopen jaren al veel in het nieuws geweest. Jaren vertraging, enorme overlast voor omwonenden en weggebruikers, en vele miljoenen euro's extra die besteed moeten worden. Reden genoeg voor een interview hierover met SP-raadslid Wim Koks. Hij volgt dit onderwerp nauwlettend en al ver voor de eerste schep in de grond werd gezet.

1. Waarom loopt de aanpak van de Ring Zuid zo stroef?

Daar zijn een aantal redenen voor. Toen vier jaar geleden de aanbesteding van het werk plaats vond zaten we nog midden in de economische crisis. Aannemers schreeuwden om werk. Drie aannemerscombinaties deden mee. Twee haakten af omdat ze het werk niet wilden uitvoeren vanwege onzekerheden en het bedrag. De derde tekende in voor een laag bedrag en kreeg het werk. Dat was een combinatie van twee grote Duitse wegenbouwers en vier uit de regio Groningen. Zij werken samen onder de naam Combinatie Herepoort.  (CHP). Toen CHP ook nog eens binnen de prijs drie extra werkzaamheden wilde uitvoeren dacht het Rijk, de provincie en de gemeente (de opdrachtgevers) voor een dubbeltje op de eerste rang te zitten. 

Ondanks dat de aannemer een jaar voorbereidingstijd had, bleek al snel na de start dat de aanpak van de Ring Zuid drie jaar vertraging zou opleveren. Verzakkingen, ontwerpfouten en gesteggel tussen opdrachtgever (gemeente, provincie en Rijksoverheid) en aannemer (CHP) waren hiervan oorzaak. 

Behalve de gigantische vertraging werd uiteindelijk duidelijk dat CHP het werk niet wilde uitvoeren voor de prijs die was afgesproken. Na twee jaar strijd over geld is uitkomst dat de provincie Groningen flink (95 miljoen euro) extra moet bijbetalen. Afspraak is namelijk dat de provincie financieel verantwoordelijk is, terwijl Rijkswaterstaat de leiding heeft over de uitvoering. 

Inmiddels zijn de totale kosten 231 miljoen hoger dan was afgesproken. Allemaal geld dat de provincie anders had kunnen inzetten voor de ontwikkeling van het noorden. Eigenlijk zijn de kosten nog hoger want een deel zal de aannemer voor zijn rekening nemen. Hoeveel wordt geheimgehouden. Veel bewegingsvrijheid is er daarnaast niet omdat Groningen afhankelijk is geworden van deze aannemer voor het opleveren van de ringweg. De SP en andere Groningse partijen vinden dat Rijkswaterstaat ook mee moet gaan betalen. De slechte projectplanning van bovengenoemde overheidsorganisatie en daarnaast de starre houding van de aannemer zijn namelijk de twee voornaamste oorzaken van de vertraging en de extra kosten.

2. De overlast voor omwonenden rondom de Ring Zuid is groot. Hoe vindt de SP dat dit opgelost moet worden?

Financieel draagt de gemeente niet bij in de tekorten. Maar bewoners plukken wel wrange vruchten van de vertraging in de bouw met minstens drie jaar. Extra verkeershinder en bouwoverlast zoals voor bewoners van De Buitenhof, De Zaaijer, De Wijert. Ook omwonenden van het tijdelijke viaduct aan de Paterswoldseweg moeten dit dagelijks en langdurig merken.

Verkeerslawaai, ronkende diesels, luchtverontreiniging, heien en grote bouwmachines vlak bij of zelfs grenzend aan hun woningen. Keer op keer worden bewoners opgezadeld met onnodige verstoring van de leefomgeving, keer op keer krijgen ze nauwelijks gehoor, zowel bij de aannemer als bij de opdrachtgever. Her en der wordt een pleister geplakt en krijgen bewoners de mededeling: “Tsja, waar gehakt wordt vallen spaanders”. 

De SP vindt dat de gemeente het voorkomen of repareren van overlast in eigen handen moet nemen. Weg bij de aannemer die elke cent wil besparen, weg bij Rijkswaterstaat wiens belang het is het werk zo snel mogelijk klaar te krijgen. De gemeente is voor de bescherming van haar bewoners. Helaas heeft een meerderheid van de gemeenteraad hier geen boodschap aan en laat klachten over aan de aannemer en Rijkswaterstaat.

3. De SP was toch ook voor de aanpak van de Ring Zuid. Waarom stemden jullie destijds hier mee in?

Zeker, de SP heeft vijf jaar geleden ingestemd met de plannen voor de zuidelijke ring. Feit is dat de huidige ring een lelijke betonnen barrière is tussen de zuidelijke wijken en de rest van de stad. Door de verdiepte ligging van de nieuwe ring zou deze rijksweg grotendeels uit het zicht verdwijnen. Jarenlang is gezocht naar andere oplossingen zoals het verleggen van de ring maar al die mogelijkheden waren slechter dan het huidige plan. 

Verder zou een verbeterde ringweg voor een forse impuls voor de regionale bouw betekenen en een verbetering voor het als maar drukker wordende autoverkeer. Nog steeds ziet de SP deze voordelen maar de manier waarop het vervolgens wordt uitgevoerd vinden we heel slecht. Drie jaar vertraging zorgt voor veel overlast. De honderden miljoenen extra voor de ringweg gaat ten koste van wegen en spoorlijnen in de provincie die ook hard nodig zijn. En vooral het vertrouwen van mensen in een betrouwbare overheid, die inwoners hoort te beschermen, loopt een enorme deuk op.

4. Hoe had deze ellende nou voorkomen kunnen worden?

De grootste oorzaak voor het fout lopen van deze en andere overheidsprojecten is dat de overheid de afgelopen dertig jaar zich heeft overgeleverd aan grote bouwbedrijven. Ook qua techniek heeft de overheid een groot deel van haar kennis en ervaring buiten de deur gezet. 

Er wordt een manier van aanbesteden gevolgd die aannemers veel ruimte geeft om naar eigen inzicht de projecten uit te voeren, waardoor de overheid maar heel beperkte middelen heeft om projecten volgens planning tot een goed einde te brengen. 

Deze uitgeklede overheid en de ‘alles aan de markt overlaten’-denkwijze moet stoppen. Zo niet dan zal de ringweg van Groningen zeker niet het laatste gefaalde infrastructuurproject zijn. Behalve de verbouwing van onze ring, zijn de Afsluitdijk, de sluizen bij IJmuiden en ringweg van Amsterdam hier grote voorbeelden van.